Geneza Prawa Naturalnego

                                                         Sieja Mirosław

Łamanie prawa stanowionego skutkuje karą finansową lub pozbawieniem wolności, łamania Prawa Naturalnego skutkuje chorobami psychosomatycznymi, cierpieniem bez amnestii i bez odwołania zejściem śmiertelnym

Geneza Prawa Naturalnego

 Gustaw Radbruch 1878-1945, filozof i prawnik przeszedł do historii, dzięki tzw. formule Radbrucha [lex iniustissima non est lex], czyli prawo stanowione, krańcowo niesprawiedliwe, łamiące podstawowe zasady moralne jest bezprawiem. Zgodnie z formułą, przepisy prawa pozytywnego / stanowionego /[lex], które są „rażąco w najwyższym stopniu sprzeczne” z prawem naturalnym [ius], mogą i powinny być w procesie stosowania prawa, traktowane tak, jakby, w ogóle nie obowiązywały. Formułę Radbrucha wykorzystywał Federalny Trybunał Konstytucyjny do prawa Niemiec nazistowskich, jak i w latach 90 do prawa NRD, /w przypadkach do tak zwanych, strzelców przy murze berlińskim /. Koncepcja Radbrucha przesunęła tym samym niemiecką doktrynę relatywnego pozytywizmu prawnego, jako błędną, za nie popularną, nadając kierunek w koncepcję prawa naturalnego, będącą starożytną koncepcją prawa pozytywnego

John Locke w Dekalogu nowej ery uznał prawo do Życia i Wolności, za nienaruszalne, pozostawiając sobie tyle wolności co innym, nie deklarując nienawiści, agresji, odwetu w traktowaniu innych, gdyż wszyscy ludzie są równi sobie. Skoro umysł człowieka odróżnia zwierzęcy instynkty przetrwania gatunku, od racjonalnego tworzenia zabezpieczeń własnego bytu, to świadczy, że posiada najważniejsze umysłowe narzędzia, które zawarte są w prawie naturalnym 

W życiu, każdy światły człowiek, stawia wiele fundamentalnych pytań: jaka zasada prawna rządzi naszym życiem? czym powinniśmy się kierować, przestrzegając zasady prawnej? jak dowiedzieć się, co pożyteczne dla nas, a co szkodliwe? Zapis odwiecznej historii człowieka potwierdza skutki, mające swe źródło w przyczynie, doświadczanie przyjemnej radości i zadowolenia lub negatywnego smutku, cierpienie, osamotnienie, strach, bezradność.

 Odpowiedz na to pytanie wypływa z przestrzegania lub łamania prawa naturalnego, które uzasadnia obiektywna zasada moralna. Wartości pozytywne zawierają kodeksy moralne, złożone z następujących kategorii filozoficznych: Życie, Prawda, Dobro, Piękno, Praca, Miłość, Wolność, Sprawiedliwość, Równość, Rozum, Przyjemność, Prawa boskie. Idealiści intuicyjnie, a naukowcy doświadczeniami zdobywali wiedzę, służącą w poznawaniu prawdy. Troska o bliźnich jest wewnętrzną potrzebą duchową, każdego świadomego człowieka, ponieważ jest to służba humanitarnej autonomii, zaś w sztuce doskonalenia umysłu, wartości prawa naturalnego są kompasem ku wznoszeniu się ponad świat zmysłowy.

Prawo naturalnego służy człowiekowi, z faktem jego zaistnienia, jak kompas, który wyznaczył starożytnym myślicielom kierunek i drogę, dlatego współcześni filozofowie prawa odwołują się w swoich odniesieniach, w dorobek starożytnych myślicieli.  Starożytna filozofia wiąże prawo naturalne, boskiego prawodawcy i jego zasadą moralna. Racjonalne prawodawstwo stanowione od Mojżesza, Pitagorasa, Sofoklesa, Hipokratesa, Platona, Arystotelesa, Jezus z Nazaretu, Cycero, św., Tomasz z Akwinu, Locka, Monteskiusz, Friedman, Popper. M.Krąpiec, A. Redelbach i wielu innych myślicieli, swoje źródła prawa odnosili w duchową intuicję, charakterystyczną danym historycznym czasom.  

Współcześnie w filozofowie prawa, toczone są spory: o wartości prawa naturalnego; o to, co jest obiektywne, a co subiektywne, jaka jest wykładnie praworządności i jej definicja, jakie powinny być zasady moralne kodyfikowane w prawie stanowionym. W dostępnej literaturze nie znajdziemy jednoznacznej i spójnej definicje: prawa, praworządności, źródeł etyki, godności człowieka i jego natury. Wartości wchodzące w skład prawa naturalnego są dobierane subiektywnie, spekulujące logiczną systematyką, tworząc uwarunkowania nie hierarchiczne, a to z kolei namnaża sprzeczne i subiektywne ustawodawstwo stanowione, powodując nie przestrzeganiu prawa ustanowionego, gdyż jest w powszechnym odczuciu za niesprawiedliwe i ograniczające wolności.

Tym samym prawo stanowione tworzy, tak zwany efekt „gotowanej żaby”.

 Odnajdziemy wartości prawa naturalnego w ideach, etyce wskazującej ocenę i analizę źródeł moralności, charakterystyczne danym czasom.  Pitagoras wskazał na rozdroża życia ludzkiego, symbolizując normatywną etykę w literze” Y”. Platon / idealne państwo Atlantydy/ w swoim idealizmie uznał prawdę, dobro, piękno, miłość jako przyczynek doskonałej sprawiedliwość. Jezus z Nazaretu, nakazywał kierować się miłością do wrogów, a wszelkie przewinienia im wybaczać!  Arystoteles uznał, naturalną siłę fizyczną człowieka i własność prywatną, jako prawo naturalne, w dobrem ludzkiego życia zarządzać wraz z niewolnikami. Sokrates   pionierską myślą oddzielił prawo od moralności, zastanawiając się nad ich wzajemną zależnością.

Doktor Powszechny – św. Tomasz z Akwinu uznany za zwolennika i miłośnika prawa naturalnego, wykorzystał myśl Arystotelesa – naturalnej siły fizycznej człowieka wyprowadzając z niej, naturalną siłę moralną – pochodzącą od Boga. Wiara w naturalną siłę moralną stała się dogmatem religijnych wierzeń. Naturalna boska moralność św. Tomasza z Akwinu upoważniała go, do nakładania klątwy i kary śmierci na grzeszników, zaprzeczając nauce Jezus i miłości bliźniego do bliźniego, wybaczając grzeszne myśli, słowa i czyny. Piąte przykazanie z Dekalogu Mojżesza „Nie zabijaj” zostało pomijane przez nadrzędność wiary, przez zagorzałego zwolennik klątw i kary śmierci. Świętość Życie niezbywalne i nienaruszalne potwierdzone Dekalogiem nowej ery Locke, stało się sprofanowane dogmatem moralnych wierzeń, od św. Tomasza z Akwinu, osiągając kolejne apogea w I-ej wojnie światowej, II wojnie światowej i z holokaustem, przybierając światopogląd „lockdaun” XXI w, jako narzędzie depopulacji ludzkości.

 Z naturalnej fizycznej siły człowieka z prawa naturalnego Arystotelesa, wyprowadzono teorię doboru naturalnego Ch. Darwina, rewolucyjnie odrzucając boską siłę stwórczą, uznając naturalną sile przyrody za dominującą i przypadkową.  Tym samym wyraźnie następuje, dysonans między siła prawą nie przypadkowo ustanawianego, a obroną niezbywalnej siły pochodzącej z prawa naturalnego człowieka, rodzącej sprzeciw wobec prawu niegodziwemu, niesprawiedliwemu, ograniczającemu wolności człowiekowi.

 W układ Kartezjusza, Kant przewrotem kopernikańskim wprowadza dualizm, na jednej osi umieszcza wrażenia zmysłowe, a na drugiej pojęcia, uznając wrażenia za nieokreślone, bezładne i ślepe, podkreślając subiektywizm wrażeń zmysłowych, które nie mają charakteru obiektywnego w poznaniu materii przez naukę.  Dualistyczną wizję świata, rozdrożami życia ludzkiego Pitagorasa wprowadza człowieka w subiektywny czas i przestrzeń, oderwany od obiektywnych stałych uniwersalnych wartości, pogłębiając przepaść i zamieszanie w filozofii społecznej. Neokantyści w doktrynie prawa natury o zmiennej treści, jako prawie pozytywnym negują prawo naturalne i starożytną myśl prawa pozytywnego. Neokantyzm pomimo tego koncentruje się wokół problemu prawa natury [oddychanie, zdobywanie pożywienia, podporządkowanie przyrody przez człowieka], które umożliwiły człowiekowi wyrosnąć z naturalnej przyrody wpisując prawo naturalne. Zmienna treść neokantyzmu stała się relatywizmem subiektywnych wrażeń i pojęć Kanta, oderwanych od realnie rozumianego świata, pomimo że, ten świat tworzy realne wrażenia percepcyjne i doświadczalne. Ludzie czasów biblijnych nie znali pojęć starożytnych Greków, Rzymian, kreujących pojęcia: absolut, byt, logos, własność prywatna wspólna, prawo naturalne, stanowione, etyka, moralność. Z tej przyczyn chwalone w Biblii egipskie akuszerki, za nie wykonanie rozkazu Faraona, nakazującego zabić dzieci Hebrajczyków kierowały się nie moralnością, ale wykonywały wolę Boga, natchnione wewnętrznym prawem naturalnym i dobrą boską moralnością Tym samym nie trudno jest zrozumieć wyrok sędziów, odwołujących się do wyższego prawa od stanowionego w procesie norymberskim, gdy sądzono zbrodniarzy II wojny światowej.

 W całej historii ludzkości: bunty, wojny, rewolucje, manifestacje, konflikty sprzeciwy wobec nakazom, zakazom prawu niegodziwego, cierpienia, agresja, strach, walka o przetrwanie. Wszystkie dualizmy Kanta mieszczą się na układzie Kartezjusza. Odpowiedz: co jest szkodliwe, a co pożyteczne umieszczać można na osi obiektywnego Dobra a synonimy zła na przeciwstawnej osi, na zasadzie mądrość głupota, pokój – wojna. 

Ponieważ Dobro jest celem, a zło zaprzeczeniem, dlatego wszystkie doświadczenia człowieka są naturalnymi skłonnościami. Rozum w naturalny sposób pojmuje walkę dobra ze złem, uważając w następstwie, że czynnie należy przeciwstawiać się złu, nakazując błędów unikać. Odpowiednio zatem do porządku naturalnych skłonności człowieka jest dążenie do poznania istniejącego porządku prawa naturalnego, które nazywane jest prawdą.  Człowiek znajduje skłonności dla dobra własnego, zgodnie z jego naturą, ze względu na to, że każde istnienie dąży w naturalny sposób do zachowania swojego życia. Skłonność do Dobra jest w akcie Życia, należącym do wartości prawa naturalnego służącego ochronie istnienia człowieka, a oddala to, co jest temu przeciwne. Wartości prawa naturalnego nauczyły wszystkie istoty żywe skłonności według swego gatunku, a więc łączenia kobiety i mężczyzny, wychowania potomstwa, poznawanie świata, tworzenia mężczyzny, wychowania cywilizacji. Dzięki temu człowiek ma naturalną skłonność do życia w społeczeństwie. W myśl tego, do prawa naturalnego należy zdobywanie wiedzy i wystrzegania się niewiedzy, która przeszkadza pokojowemu współżyciu, współpracy obejmując wszystkie inne skłonności, wraz z wykorzystaniem człowieka przez człowieka dla własnych celów.

Jedna jest bowiem praworządność, która łączy ludzką wspólnotę i wywodzi się z prawa naturalnego, czyli poczucia sprawiedliwości objawionego w nakazach i zakazach. Mniejsze z tym, czy kiedykolwiek zostały spisane, czy nie, kto nie zna prawa naturalnego jest niesprawiedliwy. Sprawiedliwość nie może istnieć o ile nie wynika z naturalnego porządku. Żaden rząd, ani żadna władza tego prawa znieść nie mogą.

                                                                                                                           Cicero. De legibus

Prawo Naturalne- to zbiór sześciu komplementarnych wartości, powstałych z faktu zaistnienia człowieka: mające cechy uniwersalne, absolutne, obiektywne, niezbywalne, stałe hierarchicznie, ahistoryczne, powszechne, autonomiczne, racjonalne bez względu na rasę, płeć, wiek, pochodzenie społeczne, kulturowe, status społeczny, poziom wiedzy i samoświadomości.

                   Zbiór wartości prawa naturalnego:

                                                    1.Życie.  

                                                    2.Praca.  

                                                    3.Miłość.

                                                    4.Wolność. 

                                                    5. Sprawiedliwość.

                                                    6.Równość.

Życie jest nadrzędną wartością prawa naturalnego, z którego wynikają pozostałe pięć wartości. W swym Życiu, przez Pracę jako podstawę swego istnienia, realizuje Człowiek pozostałe wartości.  Prowadzi to do jednego wniosku: każde istnienie żyjące jest świętością i dobrem najwyższym. Świętości życia broniły akuszerki egipskie.

Triadą zasad naturalnych, formuły Gustawa Radbrucha, opartej na idei: dobra, sprawiedliwości, zapewnieniu pewności prawa jako pozbawienie mocy prawnej przepisów niezgodnych z prawem naturalnym, sędziowie bronili zbrodniarzy w procesie norymberskim.

Praca będąc czynnością umysłowo-fizyczną umożliwia poznawanie bytu i kształtowanie rzeczywistości na własne potrzeby. Praca jest podstawą życia i nadaje sens aktywnego działania, które należy rozumieć w pełnym jej aspekcie, a nie tylko potoczne rozumienie pracy na taśmie produkcyjnej, w kopalni, przy biurku. Pełny zakres znaczenia pracy decyduje o świadomości człowieka poznającego i doświadczającego świata. Praca powinna być: przyjemnością /jak sukces sportowy/wykonywana z radością /jak hobby pasjonata/ szczęściem ogrodnika podziwiającego owoce swojej pracy i sprawą honoru każdego obywatela. Owoce pracy indywidualnej, jak i wspólnej mogą być wzajemnie wymieniane, przez dowolne środki pomocnicze, umożliwiające dzielenie się dobrami materialnymi, intelektualnymi, umożliwiając realizację celów człowieka i dobra wspólnego narodu.

 Miłość jest sztuką, z której wynika najważniejsze /z, i w/ działalności człowieka uczucie. Cząstka uczuć, bardzo silnie motywuje człowieka do posiadania potomstwa, tworząc troskę i szacunek, odpowiedzialność, tolerancję z doznaniami szczęścia ze świata zewnętrznego, o który się troszczy i dba. Człowiek kochający czuje odpowiedzialność i empatię z innym życiem, jak rodzic do swojego potomstwa, zapewnia: bezpieczeństwo, potrzeby fizjologiczne, fizyczne jak i intelektualne. W psychologii teorii prawa /Platon, Sammler, Petrażycki/ wysuwana miłość jako kryterium i cel porządku prawnego, wzajemnej miłości w społeczeństwie prawnym, wykazując, że przede wszystkim chodzi o miłość zracjonalizowaną – empatię. Rozumianą nie jako rzeczywiście pojawiające się uczucie pożądania, lecz jako idea solidarnej współpracy.

Wolność będąca fundamentem miłości pochodzi z woli niezależnego duchowego dążenia zrodzonego w suwerennym umyśle. Wolność to wymóg ludzkiego ducha, osadzonego w umyśle, bo naturą człowieka i świata, którego jest mikro cząstką jest nieograniczone wędrowanie w życiu: tworzenia dóbr materialnych i intelektualnych zdobywania wiedzy, doświadczenia, przyjaciół i przestrzeni świata. Stąd też każde związki społeczne winny być dobrowolnym przyzwoleniem, wolnym i równym sobie jednostkom jako humanitaryzm absolutny.

Sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznawania koniecznego i niezbędnego dobra, należną każdemu człowiekowi z poszanowaniem godności wynikającej z prawa przyrodzonego naturą. Sprawiedliwość jak twierdził Cyceron jest absolutnie konieczna dla trwania dobra, należną. Żadna ludzka społeczność nie trwała długi czas, bez sprawiedliwości i w zgodzie z wartościami prawa naturalnego. Prawo naturalne jest tym, co sprawiedliwe z natury i należne każdej jednostce ludzkiej. Zatem prawo naturalne i wynikająca z niego kulturowo, godność człowieka od poczęcia aż do śmierci, to uzupełniające się pojęcia.

Równość – to dostęp człowieka do dobra stworzonego przez prawo natury. Tym samym należy; odróżnić prawo naturalne od prawa natury, na które składają się prawa fizyki, chemii, biologii, uniwersum świata. Równość wiąże człowieka prawem natury z prawem naturalnym, nadając mu status społeczny i kulturowy, który przysługuje w powszechnym dostępie do dóbr stworzonych przez naturę i cywilizacyjny dorobek np. dobra materialne i intelektualne, transport, sposoby i metody edukacji, łączność, komunikacja. Jednoznaczne wartości jako idee prawa naturalnego są uniwersalne i komplementarne w posiadaniu autonomicznym człowieka. Prawo naturalne jest źródłem etyki, z której wyprowadzana została zasada moralności. Identyczne Prawo Naturalne i jedna zasada moralna nakazuje, jednoznaczne moralne poszanowanie ujęte imperatywem Kanta,” Postępuj tak, aby twoje postępowanie uznano za prawo” – innymi słowy „Szanuj bliźniego, jak siebie samego”.  

Literą „Y” Pitagoras wykazuje rozdroża życia ludzkiego. Życie ludzkie będące prawem przyrodzonym rozeszło się z prawem stanowionym spisywanym przez człowieka, /Kodeks Hammurabiego, Dekalog Mojżesza, Dekrety, Konstytucje/. Cyceron podkreślał, że, prawo naturalne, czy jest spisane, czy nie, ono istnieje i żadna władza, ani żadne rządy nie mogą go zmienić. Takie samo prawo obowiązuje w Rzymie i Atenach. Cyceron przyznał tym samym, że prawo stanowione podległa prawu nadrzędnemu wypływającemu z duchowości każdego człowieka, co jego zdaniem pozwala odróżnić prawdę od kłamstwa, dobro od zła. Rozdroża prawa w życiu ludzkim zauważone przez Pitagorasa starali się łączyć wszyscy filozofowie praw, prawodawcy, sędziowie, tocząc żywotne dysputy trwające współcześnie, starając się pogodzić, literę prawa stanowionego z duchem prawa. Uwarunkowania spuścizny kulturowej społeczeństwa oraz status społeczny filozofów prawa terminowały obiektywne rozpoznanie prawa naturalnego i w zgodzie z nim napisać d prawo stanowione. Współcześnie w potocznym języku ludzie wypowiadają: „mam prawo lub mamy prawo”. Do jakiego prawa   odwołuje się człowiek? Konstytucja 1997r. Art.32, ust.1. Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

 Do tego artykułu można postawić pytanie; do jakiego prawa jest odwołanie: do prawa stanowionego? czy intuicyjne odsianie są do; prawa naturalnego i klauzuli sumienia?  Z całą pewnością, odniesienie jest do prawa naturalnego! Gdyby nie jeden, ale bardzo ważny szczegół. W zapisie artykułu jest pojęcie „władza”. Zapisane słowo „władza” dokonuje podział na ustanawiających prawo i władzę z przywilejem, stanowienia prawa, tym samym odebranie prawa naturalnej „Równości”, ludziom podlegającym prawu stanowionemu rodziło sprzeciw, niezadowolenie i bunt. Należy rozumieć i wiedzieć, że człowiek mając niezbywalne, stałe i niezmienne prawo przyrodzone naturą, nigdy nie zgadzał się i nie zgodzi z prawem stanowionym zaprzeczające prawu naturalnemu

Prawo stanowione zawarte w dekretach, ustawach, rozporządzeniach, konstytucji, sankcjonuje podział na władze sądowniczą, ustawodawczą, wykonawczą, powodując rozdroża życia ludzkiego nie spełniając wymogu uniwersalnej obiektywności moralnej np. wg. imperatywu Kanta. Każde prawo stanowione z relatywizmem zasad moralnych, nie zgodne, czyli sprzeczne z prawem naturalnym, znajduje odniesienia w dualizmie Kanta. Skutek subiektywnej duchowości odzwierciedla stanu rzeczy: ograniczenia wolności, materialny konsumpcjonizm, huśtawki kryzysowych nastrojów finansowych, ekonomicznych, społecznych, poczucia zagrożenia bytu egzystencjalnego, niesprawiedliwości litery prawa stanowionego, rewolucje ideologiczne, bunt i niezadowolenia z systemu prawnego,” demonstracje z hasłem – Konstytucja” konflikty moralnych, nie i przemoc z bezradnością innych.

Różne doktryny naturo prawne i filozofie „świeckie” zawierają elementy wartości prawa naturalnego, zawarte są w, np. Konstytucja R. P. 1997 odwołuje się do Art.24. Praca znajduje się pod ochroną rzeczpospolitej Polskiej, Art.31. Wolności człowieka podlega ochronie prawnej Art.32, Wszyscy są wobec prawa równi,Art.30, Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i i praw człowieka i obywatela jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie  i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych, Art.39. Życie – Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody. Europejska i ONZ Karta praw człowieka swoje postanowienia wyprowadzeniami z odniesieniami do prawa naturalnego. 

 W interpretacji postanowień Konstytucji Rzeczpospolitej Polski istotne znaczenie mają normy prawa naturalnego, co Trybunał Konstytucyjny dostrzegł już w uchwale z dnia 2 marca 1994 roku / W.3/93.OTK za 1994 rok, cz.1, poz.17/ stwierdzając: Wolności słowa stanowi jedno z podstawowych praw człowieka, przysługujących w naturalny sposób każdej jednostce ludzkiej; Rolą unormowań konstytucyjnych jest potwierdzenie, a nie ustalenie, istnienia wolności.

Żywotny spor moralny, odczytać można w Starym Testamencie u starożytnych filozofów, w średniowieczu i współcześnie. Kodeks Hammurabiego, Dekalog dany przez Boga Mojżeszowi nie dzielił prawo prawo naturalne i stanowione. Pitagoras wskazał, że, z i w jedności prawa następują rozdroża życia ludzkiego. W starożytnej Grecy rozpoczęto dyskusje o prawie nadrzędnym, z którego powinna wynikać kodyfikacja prawa stanowionego. W dzisiejszych czasach trwa żywotna dyskusja, na tych samych przesłankach i tego sporu nie rozwiązano, dokonując tylko, podziału   ludzi na lewicowych i prawicowych. Platońska czy Arystotelesowska myśl o prawie nadrzędnym nad stanowionym nie zakładała wiary w Boga ani jakiś szczególnych wyborów filozoficznych w naszym obrazie człowieka, ale powstałymi ideami, wartościami prawa naturalnego, zasadami moralnymi usiłowano kodyfikować powszechną akceptacje normy i ich przestrzegania.

 Dekalog Locka zawiera Platońskie idee prawa naturalnego, nie będąc zdefiniowane i relatywnie interpretowane.

Arystoteles dawno postawił kropkę nad i; „Prawo, które nie spełnia funkcji prawa nadrzędnego, do którego odnosił się Cycero, że jest nie napisane: „lepszy jest człowiek, który woli przestrzegać prawa życia, zgodnie z prawem nie napisanym, niż z przepisami stanowionymi”, nawet przez Faraona”.