Sygn. akt NTN II K 1/25

WYROK NAKAZOWY

W IMIENIU NARODU POLSKIEGO

Dnia 23 maja 2025 r.

Najwyższy Trybunał Narodowy II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SP NTN Niedźwiecki Grzegorz

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 23.05.2025 r.

sprawy

PPO Jacek Szymanowski – Prokuratura Okręgowa w Poznaniu

SSR Dominik Szufnarowski – Sąd Rejonowy w Środzie Wielkopolskiej

SSO Dariusz Kawula – Sąd Okręgowy w Poznaniu

SSO Anna Judejko – Sąd Okręgowy w Poznaniu

SSR Robert Kubicki – Sąd Rejonowy Poznań Grunwald i Jerzyce w Poznaniu

oskarżonych o to, że:

1. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Lesznie Jacek Szymanowski w postępowaniu PR V Ds. 74/11, sędzia Sądu Rejonowego w Lesznie Dominik Szufnarowski w postępowaniu II K 45/12 oraz sędziowie Sądu Okręgowego w Poznaniu Dariusz Kawula, Anna Judejko i Robert Kubicki w postępowaniu XVII Ka 1173/13 dopuścili się umyślnych przestępstw skutkowych, nadużycia władzy, przekroczenia uprawnień, niedopełnienia obowiązków, obejścia prawa, poświadczenia nieprawdy, oszustw sądowych, poplecznictwa, fałszywego oskarżenia i wydania politycznych wyroków wiedząc, że Anna Marciniak, jej mama oraz Adam Zawadzki czynów zarzucanych, za które zostali skazani karą do trzech lat pozbawienia wolności nie popełnili, że sprawcą tych czynów jest Katarzyna I.

tj. czynu z art. 231 § 1 k.k., art. 271 § 1 k.k., art. 286 § 1 k.k., art. 239 § 1 k.k., art. 238 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

przyjmując, na podstawie zebranych w postępowaniu przygotowawczym materiału, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, zaś okoliczności czynu i wina oskarżonych nie budzi wątpliwości, zgodnie z art. 500 § 1 i 3 k.p.k.

1. oskarżonych Jacka Szymanowskiego, Dominika Szufnarowskiego, Dariusza Kawulę, Annę Judejko i Roberta Kubickiego uznaje za winnych popełnienia zarzucanych im czynów opisanych w punkcie 1 części wstępnej wyroku, z tym, że przyjmuje, że nie przychylając się do wniosku pokrzywdzonej o wznowienie postępowania mimo istnienia bezwzględnych przyczyn odwoławczych i negatywnych przesłanek procesowych i kierując wadliwe orzeczenie do V Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych – Sąd Okręgowy wPoznaniu, dopuścili się niedopełnienia obowiązku zawiadomienia o przestępstwie, narażenia człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, oraz karalnego niezawiadomienia o czynie zabronionym – pozbawienia wolności łączącego się ze szczególnym udręczeniem, tj. czynów z art. 304 § 2 k.p.k., art. 160 § 1 k.k., art. 240 § 1 k.k. w zw. z art. 189 § 3 k.k.
2. mając na uwadze zasadę zakazu tortur (Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu), naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, prawa do rzetelnego procesu sądowego i prawa do obrony we wszystkich stadiach postępowania, odpowiedzialność za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie, prawo pozytywne, prawo naturalne, art. 4, 10 i 12 Konstytucji RP, oraz art. 77 Konstytucji RP wymierza im karę trzech lat pozbawienia wolności;
3. zwalnia oskarżonych Jacka Szymanowskiego, Dominika Szufnarowskiego, Dariusza Kawulę, Annę Judejko i Roberta Kubickiego od przypadających od nich kosztów postępowania w niniejszej sprawie, obciążając nimi Trybunał Narodowy.

Uzasadnienie

Trzeba ich skazać

„Trzeba ich Skazać” – producenci przestępców

Główny świadek w sprawie Katarzyna I. kłamała twierdząc, że na zaświadczeniach o dochodach, jakie wypełniała dla klientów biura Anny Marciniak nie ona złożyła podpisy za pracodawców. Z opinii grafologicznej przeprowadzonej na potrzeby postępowania wynika, że podpisy „za pracodawców” umieszczone na poświadczających nieprawdę zaświadczeniach o dochodach nakreśliła świadek Katarzyna I. 

Ponadto Anna Marciniak nigdy nie pracowała w biurze rachunkowym Małgorzaty Malak, nie mogła więc fałszować dokumentów jakie zarzuca się jej w akcie oskarżenia oraz uzasadnieniu wyroku.

Nigdy nie miała dostępu do programów księgowych i komputerów biura rachunkowego Małgorzaty Malak, nigdy nie miała uprawnień ani kodów dostępu do programów rachunkowych jakie wówczas były wymagane przy tym zawodzie, co potwierdza materiał dowodowy zebrany w sprawie. Potwierdza to sama Małgorzata Malak jak i wszyscy jej ówcześni klienci i pracownicy. Należy pilnie przesłuchać Małgorzatę Malak i innych świadków na tę okoliczność.

Obecnie kręcony jest kolejny reportaż w sprawie Anny Marciniak przez reportera śledczego.

Skazano ofiarę, a nie sprawcę.

Anna Marciniak jest ofiarą tego postępowania i należy niezwłocznie i obligatoryjnie wznowić postępowanie.

Nie budzi wątpliwości, że to Katarzyna I. dopuściła się przestępstw, za które skazano ofiarę Annę Marciniak i pozostałych. Należy przesłuchać Annę Marciniak, jej mamę, Adama Zawadzkiego i Krystynę I.

Magdalena Mazur-Prus – rzecznik Prokuratury Okręgowej w Poznaniu

Rozprawa w Sądzie Najwyższym, Mówi prokuratora Barbara Nowińska:

– ponieważ Katarzyna I. została skazana wyrokiem sądu, dobrowolnie się poddała karze i była objęta aktem oskarżenia.

Nie budzi wątpliwości, że przedmiotowego czynu zabronionego dopuściła się Katarzyna I.

Skoro oskarżona dobrowolnie się poddała karze, to karę należało wykonać.

Okoliczności budzące poważne wątpliwości:

„W całym uzasadnieniu nie ma *ani jednego dowodu* na fałszowanie przez nas dokumentów finansowych dla klientów.

Bardzo ważny wątek zawiera str. 47 i 48 uzasadnienia cyt.: ” W tym kontekście trzeba odnieść się do wniosków opinii z badań kryminalistycznych z zakresu dokumentów (k.1656-1688 tom X), z której wynika, ze nie można wykluczyć, iż część z fałszowanych podpisów widniejących na zaświadczeniach przedkładanych w imieniu biura Anny Marciniak do banków i SKOK-u (m.in. Jan M…..a, Żanety S…..t, Marii W……..k), nakreślone zostały przez Katarzynę I. Zauważyć jednak należy, że biegły sporządzający tę opinię nie ustalił tego w sposób kategoryczny, w związku z czym *nie można Katarzynie I. przypisać fałszowania tych podpisów, tym bardziej, że i ona sama przecież tego nie potwierdziła* (!!!!) Wobec tego, zdaniem sądu, brak jest również podstaw do tego, żeby okoliczność ta miała negatywny wpływ na generalnie pozytywną ocenę zeznań złożonych przez nią w toku tego postępowania.”

Treść opinii grafologicznej m.in. z karty 1680 (załączonej do ów @):

cyt.: ” Natomiast przeprowadzając komparatystykę z wzorami pobranymi od Katarzyny I. stwierdzono jedynie, iż nakreślenie dowodowego podpisu leży w jej możliwościach graficznych.”

sentencja taka znajduje się również na innych kartach opinii przy innych podpisach.”

dalsza część opinii wskazuje cyt.: ” Natomiast badania komparatystyczne z wzorami Katarzyny I. pozwoliły jedynie uznać, iż nakreślenie podpisu dowodowego leży w jej możliwościach graficznych. W tym miejscu należy podkreślić, iż niedostatek materiału porównawczego obejmował także podpisy o treści dowodowej „MW……k”, co dodatkowo obniżyło jej wartość poznawczą.”

Obrońca złożył w sądzie wniosek o pobranie od Katarzyny I. wpływowych próbek pisma, ten jednak przez sąd został odrzucony! Obiektywny Sędzia zresztą po otrzymaniu takiej informacji sam powinien o to wystąpić!”

Art. 2. Zadania prokuratury

Prokuratura wykonuje zadania w zakresie ścigania przestępstw oraz stoi na straży praworządności.

Do zadań prokuratora należy przede wszystkim nadzór nad ściganiem przestępstw i postępowaniem karnym prowadzonym przez służby mundurowe (policja, urząd celny), koordynacja działań związanych ze ściganiem przestępstw, tworzenie aktów oskarżenia, oraz prowadzenie spraw i oskarżanie przed sądem.

Polska Karta Praw Ofiary

II. Prawo do godności, szacunku i współczucia

4. Ofiara ma prawo do traktowania jej z godnością, szacunkiem i współczuciem. Do szczególnego przestrzegania tego prawa zobowiązani są przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, służby zdrowia i służb socjalnych (art. 47 Konstytucji RP, art. 1 ust. 2 oraz art. 14.3 ustawy o Policji z 1990 r., Deklaracja o Policji, przyjęta w 1979 r. przez Radę Europy oraz Kodeks ONZ postępowania funkcjonariuszy porządku prawnego (Rezolucja nr 34/169 Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 17 XII 1979 r.), art. 30 ustawy o zawodzie lekarza w zw. z art. 12 i art. 13 Kodeksu etyki lekarskiej z 1993 r., art. 8 Kodeksu postępowania administracyjnego z 1960 r. [k.p.a.]).

5. Nie można przerzucać odpowiedzialności za przestępstwo ze sprawcy na ofiarę. Nie można usprawiedliwiać przestępstwa tradycją, kulturą, stereotypami minimalizującymi winę sprawcy.

 

Art. 160. Narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu

§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Zasada swobodnej oceny dowodów przez sąd w postępowaniu karnym – na czym polega?

• Zasada swobodnej oceny dowodów
• Zasada swobodnej oceny dowodów i wywiedzione z niej normy
• Pominięcie dowodu w sprawie
• Całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu

Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 30 z późn. zm., dalej również jako „k.p.k.”) organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Co to oznacza w praktyce? Na czym właściwie polega zasada swobodnej oceny dowodów?

Zasada swobodnej oceny dowodów

Ustanowiona w art. 7 k.p.k. zasada swobodnej oceny dowodów obejmuje wszystkie organy postępowania karnego. Tym samym organy postępowania przygotowawczego (prokuratura, policja, ale także organy Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Krajowej Administracji Skarbowej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Żandarmerii Wojskowej, w zakresie ich właściwości; a także inne organy przewidziane w przepisach szczególnych) nie tylko powinny kierować się wskazaną dyrektywą, lecz także ich rozstrzygnięcia powinny pozostawać pod ochroną, jaką daje ta zasada, co zresztą co do wyroków wprost wyraża Sąd Najwyższy.

Jednocześnie brak zawężenia kręgu organów do sądu pierwszej instancji narzuca konieczność przyjęcia generalnej tezy. Zasada ta działa zawsze wtedy, kiedy przez organy procesowe dokonywane są ustalenia faktyczne. Stanowi ona również kryterium oceny działań sądu drugiej instancji. Będzie tak wówczas, kiedy sąd ten dokonuje oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów. W szczególności jednak kiedy prowadzi samodzielnie postępowanie dowodowe (wyrok Sądu Najwyższego z 15 maja 2012 r., sygn. IV KK 398/11). Nabiera to szczególnego znaczenia w zakresie sądowego postępowania odwoławczego, w którym dokonano znaczącej zmiany zakresu prowadzonego postępowania dowodowego, rozszerzając go także poprzez ograniczenie możliwości wydawania rozstrzygnięć o charakterze kasatoryjnym.

Zasada swobodnej oceny dowodów i wywiedzione z niej normy

Z treści art. 7 k.p.k. można wyprowadzić dwie normy: 

• pierwszą – dotyczącą przedmiotu oceny,
• drugą – odnoszącą się do sposobu tej oceny. 

Przedmiotem oceny powinny być bowiem wszystkie przeprowadzone dowody. Natomiast sposób oceny tych dowodów polega na dokonaniu jej z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Oznacza to więc, że warunkiem prawidłowej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie jest wzięcie pod uwagę i dokonanie oceny wszystkich przeprowadzonych dowodów. Użyte tu określenie „wszystkie dowody” odnosi się tylko do dowodów istotnych w sprawie (art. 366 § 1 k.p.k., zgodnie z którym przewodniczący kieruje rozprawą i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem, bacząc, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy). Dowodów nieistotnych nie przeprowadza się. Wniosek dowodowy co do okoliczności niemającej znaczenia dla rozstrzygnięcia podlega bowiem oddaleniu (art. 170 § 1 pkt 2). 

Pominięcie dowodu w sprawie

Jeśli przeprowadzone zostaną także dowody, które są bez znaczenia w sprawie, to dowody takie nie podlegają w ogóle ocenie. Taki dowód organ procesowy powinien pominąć. Natomiast gdyby przy ocenie dowodów sąd pominął jakiś dowód istotny w sprawie, to ocena materiału dowodowego jest niepełna. Tym samym może być zatem nieprawidłowa. Jednakże aby dowód mógł zostać oceniony, najpierw musi zostać prawidłowo przeprowadzony. Sposób, w jaki sąd powinien przeprowadzić dowody lub czuwać nad ich prowadzeniem przez strony, aby mogły stanowić podstawę dowodową orzeczenia, zależy od form orzekania i rodzaju dowodu.

Całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu

W wypadku orzekania na posiedzeniu podstawą orzeczenia powinien być całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia (art. 92 k.p.k.). Przepis ten nie wymaga jednak ujawnienia dowodów na posiedzeniu. Oznacza to, że podstawę dowodową orzeczenia stanowią dowody zgromadzone w aktach sprawy. Natomiast gdy sąd orzeka na rozprawie głównej, podstawą wyroku powinien być całokształt okoliczności ujawnionych na rozprawie (art. 410 k.p.k.).

Podkreślić należy, że zmieniony zakres prowadzonego postępowania dowodowego przed sądem odwoławczym wywołuje konieczność odniesienia się do możliwości skutecznego podniesienia naruszenia treści komentowanej normy prawnej jako zarzutu kasacyjnego. Abstrahując tu od innych warunków dotyczących skuteczności zarzutu kasacyjnego, należy podzielić stanowisko, że w sytuacji niedokonywania na nowo ustaleń faktycznych i nieoceniania na nowo materiału dowodowego brak jest podstaw skutecznego wystąpienia z takim zarzutem kasacyjnym (postanowienie Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2017 r., sygn. II KK 187/17). 

Uwzględnienie wszystkich przeprowadzonych dowodów

Zasada swobodnej oceny dowodów nakazuje w pierwszej kolejności uwzględniać wszystkie przeprowadzone dowody (dopuszczalne w świetle reguł dowodowych) i przy ich ocenie kierować się przede wszystkim zasadami logicznego myślenia oraz dodatkowo podkreśla konieczność przestrzegania wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Już sama regulacja dotycząca omawianej zasady zawarta w art. 7 k.p.k. ewidentnie wskazuje na jej niebagatelne znaczenie dla realizacji innych zasad. Wprowadzony wymóg oparcia orzeczenia na wszelkich wytworzonych w sprawie dowodach powoduje konieczność uwzględniania i oceniania dowodów przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, co jest gwarancją realizacji zasady obiektywizmu.

Uregulowanie zasady swobodnej oceny dowodów oznacza także wprost odejście od legalnej teorii dowodowej. Nie pozwala też na wartościowanie aprioryczne dowodów i przyjmowanie z góry określonej ich wartości. Każde odmienne założenie będzie sprzeczne z zasadą swobodnej oceny dowodów. Jednocześnie brak jednoznacznego wartościowania dowodów nie oznacza braku kontroli nad orzeczeniem. Wskazane kryteria (logika, wiedza, doświadczenie) stanowią bowiem zobiektywizowane kryteria oceny przestrzegania zasady swobodnej oceny dowodów, z tym zastrzeżeniem, że realność ich badania występuje jedynie wtedy, kiedy orzeczenie ma uzasadnienie. 

Zasada swobodnej oceny dowodów – jak ją zachować?

Ustalenia faktyczne wyroku tylko wtedy nie wykraczają poza ramy swobodnej oceny dowodów, gdy zostały poczynione na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, jest zgodna ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz prowadzi do sędziowskiego przekonania, którego odzwierciedleniem jest uzasadnienie orzeczenia, jako w dalszym ciągu aktualnego. Nowsze orzecznictwo oprócz powtarzania wskazanej tezy koncentruje się również na elementach, które decydują o zachowaniu zasady swobodnej oceny dowodów. Są nimi:

1. ujawnienie w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) zgodnie z regułami wskazanymi w art. 2 § 2 k.p.k. (zgodnie z którym podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne),
2. rozważenie wszystkich okoliczności, przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k., tzw. zasada obiektywizmu – organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego);
3. argumentacja wyczerpująca i logiczna, z jednoczesnym uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, zawarta w uzasadnieniu orzeczenia (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.). 

Zasada swobodnej oceny dowodów przez sąd w postępowaniu karnym – na czym polega?

W sprawie ma zastosowanie

Art. 58. Bezwzględna nieważność czynności prawnej

Zasady współżycia społecznego – termin prawniczy, klauzula generalna w prawie polskim, odwołująca się do powszechnie uznanych w kulturze polskiego społeczeństwa „wartości, które są zarazem dziedzictwem i składnikiem kultury europejskiej”.

Zasady współżycia społecznego to normy społeczne, których przestrzegać musi każdy człowiek i obywatel i które mają znaczenie ogólne dla wszystkiego rodzaju stosunków społecznych, w tym także i prawnych. Zasady te nie są statuowane przez organy państwowe, lecz rodzą się samoistnie w społeczeństwie.

Kto podlega odpowiedzialności karnej według Kodeksu karnego?

Odpowiedzialność karna jest jednym z podstawowych pojęć prawa karnego, a mówiąc precyzyjniej jest jednym z pojęć wyjściowych w odniesieniu do przepisów ustawy karnej. Innymi słowy określa ona zasady, które muszą wystąpić, aby w ogóle ktokolwiek mógł odpowiadać karnie.

Podstawa prawna i komentarz

Zgodnie z art.1 §1 Kodeksu karnego(dalej: k.k.) odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Nadto, w myśl art. 2 k.k. odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi.

Innymi słowy popełniony czyn zabroniony należy rozumieć w taki sposób, w jaki został określony w przepisach ustawy (art. 115 § 1 k.k.), a” nie według uznania czy wręcz w sposób dalece odbiegający od brzmienia właściwego przepisu ustawy”, co wynika z wyroku SA w Gdańsku o sygn. akt II AKa 250/15 z dnia 9 września 2015 roku.

Powyższy pogląd jest słuszny z uwagi na fakt, że stanowi swoistą gwarancję dla potencjalnego sprawcy, iż czyn, którego się dopuścił jest obecnie spenalizowany i aby został popełniony muszą być wypełnione znamiona, które z kolei decydują, o tym, że sprawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Mówiąc najprościej, jeżeli nie zostały wypełnione znamiona danego czynu zabronionego albo jeśli domniemany czyn nie jest zabroniony przez ustawę, wówczas sprawca nie podlega odpowiedzialności karnej.

Celem doprecyzowania omawianego zagadnienia warto jeszcze przytoczyć fragment wyroku SN o sygn. akt V KK 372/16 z dnia 6 kwietnia 2017 roku, zgodnie z którym „ustawowe znamię zawarte w opisie czynu przestępnego, wymagane dla przypisania sprawcy odpowiedzialności karnej według reguły z art. 1 § 1 k.k. i art. 115 § 1 k.k., może być opisane innymi słowami, ale takimi, które je zastępują znaczeniowo, są równoważne.”

Jeżeli chodzi o wykładnię art. 2 k.k. to również warto posłużyć się orzecznictwem, a konkretnie postanowieniem SN o sygn. akt II KK 218/18 z dnia 14 marca 2019 roku, z którego wynika, że „dla ustalenia warunków odpowiedzialności za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie, konieczne jest stwierdzenie, że dana osoba miała prawny szczególny obowiązek zapobieżenia nastąpienia skutku w danych, konkretnych okolicznościach.”. W tym miejscu jako przykłady można wskazać ratownika medycznego, urzędnika czy przedstawiciela służb mundurowych, gdyż na tych osobach ciąży szczególny prawny obowiązek wynikający z odrębnych przepisów.

Podsumowując problematykę odpowiedzialności karnej należy pamiętać, że sprawca odpowiada za swój czyn. Dodatkowo należy pamiętać o zasadzie, że nie ma przestępstwa, gdy nie zostało ono wprost uregulowane w momencie jego popełnienia, zaś przepisy ustawy karnej należy stosować bezpośrednio, a nie przez wykładnię na niekorzyść sprawcy.

https://www.infor.pl/prawo/kodeks-karny/odpowiedzialnosc-karna/3003515,Kto-podlega-odpowiedzialnosci-karnej-wedlug-Kodeksu-karnego.html

Znaczenie zasady in dubio pro reo

Zasada in dubio pro reo wyrażona jest w art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego i jest ona ściśle powiązana z zasadą domniemania niewinności. Istotą tej zasady jest to, iż wątpliwości nie dające się usunąć w drodze czynności dowodowych sąd musi rozstrzygać na korzyść oskarżonego.

Zgodnie z treścią przepisu art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego, nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. Wskazana zasada jest ściśle powiązana z zasadą domniemania niewinności i dla swojego obowiązywania znajduje umocowanie nie tylko w wskazanym przepisie ustawy, ale również w konstytucji (art. 42 ust 3 Konstytucji). Zasada ta jest również standardem w międzynarodowym prawie (art. 6 ust. 2 EKPCz oraz art. 14 ust. 2 MPPOiP.).

Istotą tej zasady jest to, iż jeżeli istnieją w sprawie wątpliwości, których w ogóle nie da się usunąć poprzez czynności dowodowe, to wątpliwości te należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego. Podkreślenia wymaga, iż zasada ta znajdzie zastosowanie tylko w przypadkach, gdy sąd podejmie bezskuteczną próbę (próby) usunięcia danej wątpliwości w drodze czynności dowodowych.

Wyrażona powyżej zasada ma szczególne znaczenie w przypadku procesów poszlakowych. Chodzi o to, iż znajduje ona zastosowanie wówczas, gdy sąd ma możliwość przyjęcia kilku równorzędnych (nie dających się wyeliminować) wersji przebiegu zdarzeń istotnych dla określenia winy i kwalifikacji prawnej przyjętej wobec oskarżonego (wyrok SN z dnia 1.10.2002 r. V KKN 238/01, niepubl). W opisanej sytuacji istnieje obowiązek po stronie sądu do uniewinnienia oskarżonego.

Dla pełniejszego zobrazowania omawianej materii należy podać przykład – w jednym z procesów karnych może istnieć sytuacja, w której problematyczne będzie ustalenie czy kierowca (uczestnik wypadku) mógł dostrzec pieszego na drodze. Ustalenie to może być kluczowe dla sprawy, albowiem przyjęcie, iż mógł go dostrzec spowoduje konieczność przypisania mu winy za wypadek, zaś ustalenie przeciwne – może go od tej odpowiedzialności uwolnić i powodować konieczność jego uniewinnienia. Jeżeli sąd po przesłuchaniu świadków, po ewentualnym przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłych pozostanie z nie dającą się rozstrzygnąć wątpliwością jak było, wówczas z mocy prawa będzie musiał uznać, iż kierowca ten nie mógł widzieć pieszego i zmuszony będzie go uniewinnić.

Uzupełniająco należy wskazać, iż reguła in dubio pro reo dotyczy nie tylko ustaleń co do przebiegu zdarzenia, ale również dotyczy aspektów prawnych czynu (co oznacza, nakaz stosowania korzystniejszego dla sprawcy zapisu lub interpretacji prawnej).

Zasada in dubio pro reo w procesie karnym

Łacińskie określenie „in dubio pro reo” jest często używane w mediach i stanowi część szerszej zasady określanej domniemaniem niewinności. Jaki jest zatem zakres zasady in dubio pro reo?

Podstawa prawna i komentarz

Zasada in dubio pro reo została uregulowana w art. 5 § 2 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.) i stanowi, że niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. Jako klasyczny przykład wątpliwości można wskazać dowody z opinii biegłych, którzy nie są w stanie, w precyzyjny sposób potwierdzić winy oskarżonego.

Niniejsza zasada również odnosi się do oceny dowodu z zeznań świadka. W praktyce zdarza się, że świadkiem jest tylko jedna osoba i wówczas trzeba ocenić czy zeznania są spójne i logiczne czy też nie. Nadto trzeba również wziąć pod uwagę inne okoliczności, na co wskazuje w wyroku SA w Warszawie o sygn. II AKa 323/18 z dnia 14 października 2019 roku, w którym zwrócono uwagę, iż „trudno czynić pewne ustalenia faktyczne, gdy jedyny obciążający dowód stanowią zeznania świadka, który nie uczestniczył w przestępstwach na etapach ich realizacji, wykonania. Taki sposób ukształtowania materiału dowodowego sprawia, że niekorzystne dla oskarżonego ustalenia faktyczne pozostają w sferze prawdopodobieństwo a jako takie, nie mogą stanowić podstawy wyroku skazującego.”

PRZYKŁAD

Oskarżonemu postawiono zarzut pobicia. W trakcie procesu okazało się, że pokrzywdzony ma problemy z pamięcią, zaś oskarżony jest jego sąsiadem i są ze sobą skonfliktowani. Sąd postanowił przesłuchać pokrzywdzonego w obecności biegłego psychologa. Otrzymana opinia od biegłego jest nieprecyzyjna, zaś opinia uzupełniająca nie dała jednoznacznej odpowiedzi na pytanie „jak należy potraktować zeznania jedynego świadka w sprawie, który w dodatku jest w konflikcie z oskarżonym?” Ponieważ biegły, który miał osobisty kontakt z pokrzywdzonym nie był w stanie jednoznacznie ocenić dowodu z jego zeznań, sąd postanowił rozstrzygnąć wątpliwości na korzyść oskarżonego i uniewinnić go od zarzucanego czynu.

Dowód a niezadowolenie

Omawiając zasadę in dubio pro reo należy również zwrócić uwagę, iż odnosi się ona do dowodów, które mają być udowodnione sprawcy, a nie do niezadowolenia którejkolwiek ze stron postępowania, np. z powodu oddalenia wniosków o dopuszczenie dowodów, które w żaden sposób nie przyczynią się do wyjaśnienia sprawy. W tym miejscu warto również przytoczyć fragment postanowienia SN o sygn. akt V KK 167/19 z dnia 4 czerwca 2019 roku, w którym zwrócono uwagę, że „w przepisie art. 5 § 2 k.p.k. nie chodzi o wątpliwości stron procesu, lecz wątpliwości nasuwające się na tle materiałów danej sprawy organowi procesowemu, który powinien dążyć do ich usunięcia. To sąd winien dążyć do wyeliminowania zaistniałych wątpliwości w drodze uzupełnienia postępowania dowodowego i dopiero, gdy po wykorzystaniu istniejących możliwości wątpliwość istnieje nadal, uprawniony jest sięgnąć po regułę z art. 5 § 2 k.p.k. Tym samym reguła ta ma zastosowanie dopiero wówczas, gdy zostały wyczerpane wszystkie możliwości poznawcze w postępowaniu. W sytuacji zaś, gdy ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary tej lub innej grupie dowodów, ewentualne zastrzeżenia skarżącego co do wiarygodności konkretnego dowodu mogą być rozstrzygane jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez sąd w granicach sędziowskiej swobodnej oceny dowodów określonej w art. 7 k.p.k.”

WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

Art. 41. Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie. Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia.

Art. 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

31. 1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Art. 2. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Zgodnie z konstytucyjnym zapewnieniem nietykalności osobistej i wolności osobistej, obowiązkiem poszanowania i ochrony przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka, zakazem zmuszania człowieka do czynienia tego, co prawo mu nie nakazuje oraz gwarancją wolności wyrażania własnych poglądów, a także Deklaracją ONZ o Prawach Ludności Rdzennej oraz nadrzędnością prawa naturalnego nad prawem pozytywnym (stanowionym i zwyczajowym):

Ja, Żywy Człowiek z krwi i kości, z żywą Duszą, dobrego imienia Anna ze szlachetnego Rodu Marciniak © – pełnomocnik osoby fizycznej z dowodu osobistego, który nigdy nie zaginął na morzu, ani na lądzie, w oceanach czy przestworzach, stojąc w prawdzie oraz z mocy prawa jako Suweren i Zwierzchnik RP (Bez uprzedzeń 1 – 308) z mocy Konstytucji RP art. 2, art. 4, art. 7, art. 8, art. 30, art. 31, art. 41, art. 77 nie uznaję waszej politycznej, korporacyjnej jurysdykcji, waszej bezzasadności prawa do wolności i wyrażania własnych poglądów żywego człowieka, traktowania go jak osoba fizyczna, która nie istnieje lub osoba prawna pisana drukowanymi literami dla celów handlowych.

Prawo do sądu, do obrony i do naprawienia szkody

Art. 45 – Prawo do sprawiedliwego procesu

1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.
2. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.

https://www.rpo.gov.pl/pl/kategoria-konstytucyjna/art-45-prawo-do-sadu

Art. 42 – Prawo do obrony, domniemanie niewinności

Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania.

https://www.rpo.gov.pl/pl/kategoria-konstytucyjna/art-42-prawo-do-obrony-domniemanie-niewinnosci

Komentarz do art. 42 Konstytucji RP

W zdaniu pierwszym ust. 1 art. 42 wyraża fundamentalną dla odpowiedzialności karnej zasadę, będącą podstawową regułą prawa karnego: nullum crimen (nulla poena) sine lege anteriori. Zasada ta jest wyrazem ochrony jednostki przed samowolą państwa. Wyprowadza się z niej kilka postulatów, adresowanych zarówno do ustawodawcy, jak i do wymiaru sprawiedliwości, w tym: zakaz stosowania niekorzystnej dla sprawcy analogii i stosowania wykładni rozszerzającej (nullum crimen sine lege stricta), zakaz tworzenia typów przestępstw na innej drodze niż ustawowa, szczególnie poprzez doktrynę czy orzecznictwo (nullum crimen sine lege scripta), zakaz wstecznego działania przepisów karnych ustanawiających lub zaostrzających odpowiedzialność karną, czyli zakaz działania prawa wstecz (nullum crimen sine lege praevia) i nakaz określoności, czyli zakaz tworzenia niedookreślonych i nieostrych typów przestępstw.

Każdemu przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, przysługuje prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Prawo to jest fundamentalną zasadą procesu karnego w demokratycznym państwie prawnym. Prawo do obrony, podobnie jak zasady wynikające z art. 42 ust. 1, ma szeroki zakres i dotyczy wszelkich postępowań o charakterze represyjnym oraz wszelkich ich etapów: począwszy od wszczęcia (przedstawienia zarzutów), aż do jego prawomocnego zakończenia, a także postępowań po uprawomocnieniu się wyroku, w tym postępowania wykonawczego.

http://www.annarakowska.pl/post/komentarz-do-art-42-konstytucji-rp-24/

Sprawa ma istotne znaczenie w związku z pomyleniem sprawcy z ofiarą, naruszeniem Polskiej Karty Praw Ofiary i art. 11 § 1 k.k.w. w związku z bezprawnym pozbawieniem wolności niewinnego człowieka, tj. czynu z art. 189 § 3 k.k.

Art. 189. Pozbawienie człowieka wolności

§ 3. Jeżeli pozbawienie wolności, o którym mowa w § 1–2a, łączyło się ze szczególnym udręczeniem, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 5 do 25.

Naruszono fundamentalną zasadę In dubio pro reo.

Tak barbarzyńsko, tak dowolnie, tak politycznie, z taką rażącą obrazą przepisów prawa procesowego postępowano:

• W dniu 13 marca 1948 roku wojskowy sędzia ppłk Jan Hryckowian skazał Rotmistrza Witolda Pileckiego na karę śmierci bez pełnego składu orzekającego.
• W imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dnia 2 lutego 1965 roku Sąd Wojewódzki dla m.st. Warszawy Wydział IV Karny, pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego Romana Kryże, rozpoznał sprawę Stanisława Wawrzeckiego, urodzonego 25 października 1921 roku w Mławie, w trybie doraźnym, skazując oskarżonego na śmierć.

Wyroki zostały uzyskane za pomocą przestępstwa:

• fałszywego zeznania świadka Katarzyny Idczak, która przyznała się do winy, przedmiotowe sądy dysponują nagraniem audio wideo w tym zakresie. Naruszono Polską Kartę Praw Ofiary, nie jest to bowiem przestępstwo zbiorowe,
• niebrania pod uwagę zeznania biegłego sądowego w zakresie grafologii, podpisy mające istotne, fundamentalne znaczenie dowodowe w sprawie, zostały sfałszowane, nie są podpisami skazanych.

Naruszono Prawo do sądu

Prawo do sądu oznacza, że o statusie jednostki decyduje ostatecznie sąd – i nikt inny. Prawo do sądu jest również gwarancją praw i wolności jednostki, pod warunkiem, że sąd jest niezawisły i niezależny. Z takiego ukształtowania artykułu 45 wynika także zasada dostępności do sądów.

Naruszono Art. 6. EKPCz – Prawo do rzetelnego procesu sądowego

Każdy ma prawo do rzetelnego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej.

https://prawo.uni.wroc.pl/sites/default/files/students-resources/warunki%20rzetelnego%20procesu_0.pdf

Naruszono art. 2 ustawy – Prawo o prokuraturze, zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.) i prawo do rzetelnego procesu sądowego (art. 6 EKPCz).

Z naruszeniem zasady swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodowej według własnego przekonania sądu mamy do czynienia, gdy sąd dokonuję fragmentarycznej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, co w znaczny sposób odbiega od ustalanego stanu faktycznego.

Utrzymanie w mocy i wykonanie przedmiotowych wyroków skazujących za urojone przestępstwo, skutkować może odpowiedzialnością karną za narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, tj. czynu z art. 160 § 1 k.k.

Zwrot „wyrok uzyskany za pomocą przestępstwa oznacza, że wznowienie postępowania jest dopuszczalne w razie popełnienia zbrodni lub występku. Chodzi tu np. o fałszywe zeznanie świadka, biegłego, tłumacza itp.

Wznowienie postępowania

Wznowienie postępowania z powodu przestępstwa …

22 k.p.k. W takim wypadku wniosek o wznowienie postępowania powinien wskazywać wyrok skazujący lub orzeczenie zapadłe w postępowaniu karnym stwierdzające …

Grzegorczyk Tomasz, Wznowienie postępowania z powodu przestępstwa, którego dopuszczono się w związku z postępowaniem (propter falsa)

Autorzy: Zbrojewska Monika, Grzegorczyk Tomasz (red. nauk.)

 

Wznowienie postępowania z powodu przestępstwa, którego dopuszczono się w związku z postępowaniem (propter falsa)

Wznowienie postępowania na podstawie art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k., tj. popełnienie przestępstwa w związku z pierwotnym postępowaniem, następuje na wniosek strony i wymaga ustalenia tej okoliczności prawomocnym wyrokiem skazującym lub orzeczeniem stwierdzającym niemożność wydania wyroku skazującego.

Krok: ujawnienie podstawy do wnioskowania o wznowienie postępowania na podstawie art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k.

Przestępstwo, o którym mowa w art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k. musi być popełnione w związku z postępowaniem. Klasycznym przykładem jest tutaj przestępstwo złożenia fałszywych zeznań lub przestępstwo korupcyjne. Kodeks postępowania karnego nie ogranicza jednak katalogu tych przestępstw, a zatem złożenie wniosku o wznowienie postępowania możliwe jest w przypadku popełnienia każdego przestępstwa, jeżeli pozostawało ono w związku z postępowaniem karnym. Przestępstwo to może być popełnione przez każdego, np. sędziego, prokuratora, funkcjonariusza policji, uczestnika postępowania itp. Dopuszczenie się przestępstwa tylko wówczas stanowi postawę do wznowienia postępowania, jeśli istnieje uzasadniona podstawa do przyjęcia, że mogło to mieć wpływ na treść orzeczenia. Konieczne jest ustalenie hipotetycznego związku przyczynowego między przestępstwem a treścią wydanego orzeczenia (postanowienie SN z dnia 7 grudnia 2004 r., III KO 14/04, OSNKW 2005, nr 1, poz. 8). Wznowienie postępowania w oparciu o art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k. może nastąpić na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego.

W załączeniu:

• Opis sprawy

SĘDZIA POKOJU

Najwyższego Trybunału Narodowego

z siedzibą w Jeleniej Górze

Grzegorz Niedźwiecki